اگر هنگام راه رفتن روی کف خانه صدای قرچ‌قرچ می‌شنوید یا متوجه افتادگی و شیب در بعضی نقاط شده‌اید، وقت آن رسیده که نگاهی جدی به تیرهای چوبی زیر کف بیندازید. یکی از مؤثرترین و مطمئن‌ترین روش‌ها برای تقویت این بخش از سازه، «سستر کردن» است؛ یعنی افزودن یک تیر چوبی سالم و قوی در کنار تیر فرسوده‌ی موجود.

اما دست‌به‌کار شدن بدون اطلاع از اصول ساخت‌وساز و کدهای فنی می‌تواند نتیجه‌ای کاملاً برعکس داشته باشد. اجرای اشتباه نه‌تنها مشکل را حل نمی‌کند، بلکه می‌تواند کف را ناصاف‌تر کرده، پایداری سازه را به خطر بیندازد و حتی باعث مردود شدن پروژه در بازرسی‌های ساختمانی شود.

گرچه کدهای ساختمانی به‌صراحت درباره سستر کردن صحبت نمی‌کنند، اما با رعایت اصول فنی و نکات کلیدی می‌توان این کار را به‌درستی انجام داد و کف خانه را دوباره صاف، پایدار و ایمن ساخت.

سستر کردن تیر چیست و چه زمانی کاربرد دارد؟

سستر کردن، روشی برای تقویت تیرهای کف است؛ مثل گذاشتن آتل کنار استخوان آسیب‌دیده. تیرهای چوبی ممکن است به مرور زمان، به‌دلیل وزن بالا یا رطوبت، دچار خمیدگی یا افتادگی شوند. با افزودن یک تیر جدید کنار تیر قدیمی، می‌توان مقاومت آن را بازیابی کرد و از افتادگی بیشتر جلوگیری نمود.

برخلاف تیرهای اصلی (girder) که بار کلی سازه را تحمل می‌کنند، تیرهای سستر شده نقش تقویت‌کننده‌ی تیرهای موجود را دارند و باعث می‌شوند کف ساختمان هم‌سطح و پایدار باقی بماند.

آیا سستر کردن می‌تواند افتادگی کف را برطرف کند؟

بله، اما به شرطی که قبل از نصب تیر جدید، تیر اصلی را به جای درست خود بازگردانید. اگر بدون صاف‌کردن تیر قدیمی، تیر جدید را کنار آن پیچ کنید، در واقع همان افتادگی را تثبیت کرده‌اید!

حرفه‌ای‌ها معمولاً از جک‌های قابل تنظیم برای بلند کردن تدریجی تیر استفاده می‌کنند. این جک‌ها کمک می‌کنند تا بدون ایجاد ترک یا آسیب، تیر به حالت اولیه‌اش بازگردد. سپس تیر جدید را کنار آن نصب می‌کنند تا مقاومت لازم تأمین شود.

قوانین مهم برای نصب تیر سستر شده

نصب صحیح تیر سستر شده، کلید موفقیت این روش است. در ادامه، مهم‌ترین نکاتی را که حرفه‌ای‌ها رعایت می‌کنند، مرور می‌کنیم:

۱. تأمین تکیه‌گاه مناسب برای تیر جدید

تیر جدید باید در دو سر خود روی تکیه‌گاه‌هایی مثل تیر اصلی، ستون بتنی یا تیر عرضی بنشیند. اگر تنها در وسط تکیه‌گاه داشته باشد، فایده‌ای ندارد و حتی ممکن است مشکل را بیشتر کند.

در حالت ایده‌آل، طول تیر جدید باید با تیر قبلی برابر باشد. اگر مجبور شدید از تیر کوتاه‌تر استفاده کنید، حتماً محل اتصال آن روی یک تکیه‌گاه مستحکم قرار گیرد.

۲. سوراخ‌کاری و برش در محل مناسب

برش یا سوراخ اشتباه روی تیر، باعث تضعیف سازه می‌شود. برای حفظ استحکام، این نکات را رعایت کنید:

• عمق برش نباید بیشتر از یک‌ششم ارتفاع تیر باشد. مثلاً برای تیر ۸ اینچی، برش حداکثر ۱.۳ اینچ.

• برش در یک‌سوم میانی طول تیر ممنوع است. مثلاً در تیر ۶۰ اینچی، فقط در ۲۰ اینچ ابتدایی یا انتهایی مجاز به برش هستید.

• سوراخ‌ها باید حداقل ۲ اینچ از لبه فاصله داشته باشند.

• قطر سوراخ نباید بیش از یک‌سوم عرض تیر باشد. مثلاً برای تیر ۲×۸، حداکثر ۲.۵ اینچ.

۳. استفاده از بست و پیچ مناسب

برای اتصال تیر جدید، بهترین گزینه پیچ‌های کارِیج بولت به‌همراه مهره و واشر هستند. این پیچ‌ها را به‌شکل زیگزاگی نصب کنید تا فشار به‌طور یکنواخت پخش شود.

• پیچ‌های خودکار یا لَگ بولت پیشنهاد نمی‌شود؛ چون احتمال لق‌شدن یا شکستن دارند.

• در صورت استفاده از میخ یا پیچ، از میخ شماره ۱۲ یا ۱۶، یا پیچ گالوانیزه ۳ اینچی استفاده کنید. پیچ‌های Torx یا square drive از پیچ‌های چهارسو بهترند.

۴. انتخاب تیر با قوس طبیعی رو به بالا (crown)

هر چوبی معمولاً یک انحنا یا قوس طبیعی دارد. موقع نصب، این قوس باید رو به بالا باشد تا در آینده از افتادگی بیشتر جلوگیری کند.

• قوس ایده‌آل حدود ¼ اینچ است.

• چوب‌های بدون قوس یا با قوس رو به پایین، به‌مرور افتاده می‌شوند و باعث ایجاد ناهمواری کف می‌شوند.

سوالات متداول

آیا سستر کردن مطابق با کدهای ساختمانی است؟
بله، به شرط رعایت اصول فنی و استفاده از متریال مناسب.

هزینه‌ی سستر کردن چقدر است؟
بسته به نوع تیر، متراژ، دستمزد کارگر و نیاز به جک، هزینه‌ها متغیر است.

آیا می‌توانم خودم این کار را انجام دهم؟
اگر ابزار مناسب و دانش کافی دارید، بله؛ ولی برای ایمنی و رعایت کد، سپردن به متخصص توصیه می‌شود.

نصب تیر چقدر زمان می‌برد؟
معمولاً بین ۲ تا ۶ ساعت، بسته به شرایط کف و نوع تعمیر.